धने जि हे आपल्या भारतीय खाद्य संस्कृतीतील घटक आहेत. पदार्थ चवीसाठी आपण वापरतो पण आज आपण त्यांचे काही औषधी उपयोग बघू या.
जिऱ्याचे उपयोग
जिरे हा मसल्याच्या पदार्थाचा भाग आहे. पांढरे जिरे, शहाजिरे व काळे जिरे असे जिऱ्याचे ३ प्रकार आहेत. या तीन प्रकारच्या जिल्ह्य़ांचे दक्षिणासारखे आहेत. मसाल्यांमध्ये व सदस्यांसाठी व्हाइट जिरे वापरतात. शहाजिरे औषधी वापरण्यासाठी वापरल्या जातात.
जिरे किंचित तिखट, गरम, भूकविकास होणार आहे. तसंच चळवळ उडनशील तेल, क्युमाल्डेहाईड, फायबर, कॉपर(तांबे), पॉटेशिअम (पोटॅशियम), मँगनीज, कॅल्शिअम (कॅल्शियम), झिंक (झिंक) आणि मॅग्नेशियम (मॅग्नेशिअम) या मिनरल्सही असतात. जी शरीरातील विविध भागांसाठी फायदेशीर असतात. याशिवाय जिल्ह्यांमध्ये अनेक टॅमीन्सही असतात. मुख्यतः व्हिटॅमिन ए आणि व्हिटॅमिन सी.
जाणून घ्या जिर खाण्याचे फायदे.
जिल्ह्य़ांमध्ये स्वतःच तत्त्व तत्त्व आणि ऑक्सीपंचन क्षमता वाढवतात. आतड मजबूत बनवतात, आतमध्ये जंतूंचा नाश करतात, आपल्या रोगप्रतिकारांना विकसित करतात, सर्व पोटाशी संबंधित समस्या दूर करतात. फक्त होणारा त्रास कमी करण्यासाठी जिरे उपयोगी आहे.
आवळ्या लोक जिरं, ओवा आणि कालीं मीठ मिसळून खाल्क भूक जरूर. जिरे व सैंधव मीठ समभागात लिंबाच्या रसात ७ दिवस भिजत फायदा सुकून ठेवा. त्याची बारीक पावडर करून सकाळ-संध्याकाळ घ्या. पोट फुगणे व गारातेस होणे या पोटात अपचनातही उपयोगी पडते.
जिरे , हिंग व सैंधव मीठ एकत्र करून मधात व तुपात मिसळून किंवा फक्त तुपातला प्रेमाने उचकी बंद केली होती. जिरं तव्यावर हलक्याचे आचेवर चांगल भाजून घ्या आणि त्याची एक पोटली बनवा. मग ते नदी गावाने हुंगत. नाक बंद करणे समस्या दूर होते आणि शिका येणं ही बंद होईल.
बद्धकोष्ठ दूर करण्यासाठी एक ग्लास ताका ताकात मीठ आणि भाडलेल्या जिल्यांची पावडर फायदा प्या. पोटात जेव्हा दुखत असेल तेव्हा जिरं आणि साखर हे मिश्रण चावून खा. चावल्या जिऱ्यांमधून जो रस निघतो, त्याला रसाने जमत होतो. त्वरित बरं वाटतं.
जिरे बाळंतिणीसाठी श्रेष्ठ औषध आहे. जिरे बारीक चावून खाल्ल्याने बाळंत आईला दुध जास्त. व जिल्याची पावडर खडीसाखरे पाण्याने व जिऱ्याची पावडर कोरलेली खडीसाखरे पोलिसाने अम्मापित्ताने छाती, पोटात जलजळ होणे, आंबट उलटी थांबते.
स्वत:व्याधीचा त्रास असल्यास भाजले जिरे, मिरे व सैंधव मिठ ताज्या (नुकतेच तयार केलेले) मठ्ठा ताज्या ताज्या ताज्या किंवा प्यावे. चांगला फायदा होतो.मेथी, ओवा, जि. आणि बडीशॉप समीच्यून वाटून घ्या. हे मिश्रण एक चमचा रोज खाल्ल्याने डायबिटीज, सांधेदुखी आणि पोटाचे विकार होत नाहीत. तसंच प्रश्नाची वरही याचा फायदा होतो.
जिल्ह्याचं पर्याय कॉलेस्ट्रॉलची स्थिती स्थिर राहते. व या कारणाने अनेक वजन कमी होण्यासाठी जिऱ्यांची मदत होते. हे पाणी रिकाम्या पोटी चहासारख गरमगरम स्वतःस वापरून घेतो. पाणी गा उरलेलं जिरं चावून खावं. याचं तुमची रोज लागू शरीरातील कोणतीही परिस्थिती तुमच्या शरीरातून बाहेर पडेल.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
धने फायदे
घने पित्ताचे स्थान यासाठी वरदान आहेत. औषधी व अन्न पदार्थ पूजेसाठी वापरले जातात. अनेक ठिकाणी धने शुभ साहित्य जातात व त्यांचा पुजेच्या ताटात इतरांचा समावेश केला जातो. अनेक कार्यात शुभ मुहुर्त किंवा शुभ शकुन म्हणुन गुळ व धने वाटण्याची पद्धत आहे. उष्ण गुण असून पाच अन्नाची रुची वाढवणारे, लघवी साफ करणारे, पित्ताचे सर्व विकार, अम्लपित्त, शरीरातील पित्तिंग लावा ताप, शुभ, शरीरातील काही विशिष्ट भाग आहे.
धने व जिरे समप्रमाणात पाहीले बारीक करून त्याचा मसाला बन खाते. हा मसाला प्रत्येक भाजीत वापरता. धनेजिरे पावडर शरीरातील पित्त कमी करते व पाचक, रुचिवर्धक आहे. पित्ताचे सर्व शरीर व शरीरात वाढलेली कायमची हीच धनेची पावडर आहे.अर्धा चमचा धने, एक कप दूध व अर्धा चमचा साखरेचा वापर रोज प्यायला शरीरात उष्णता होती व पचनक्रिया सुधारते. मूळ तहान लागत असल्यास धन्याचा खूप चांगला फायदा होतो.
एक ग्लास शांत भिचे धनेजवावे व आपोआप कुस्करून पाणी गाणे नुकतेच सिग्नल या साखर व मध अनुभव दोन चमचे प्यावे. तापणाच्या शरीरात उष्णता वाढवणे बळकट करणे. अश्या सुरवातीला धने, साखर व कानुका भिजत मन ठेवावे व ७-८ तास चांगले कुस्करून गाले हे पाणी प्यावे. मधुमेहाच्या ग्णांनी फक्त मनुका आणि धन्या पाणी प्यावे साखररूवी.
शरीरात अतिरिक्त उष्णता वाढवलेली परिस्थिती तीव्रतेने धने भिजवावे आणि पाणी प्यावे कुस्करून हे उष्णता कमी होते. ज्यांना लघवीला त्रास होत आहे आणि त्यात अडकून लघवीला येत आहे अश्कराज माझा आनंदाचा काढा प्यावा. कारा प्यायल्याने लघवी साफ होते.